Hoe werkt CVT?
De methode kent drie basisprincipes die gelden voor alles wat je zingt en welke klank je ook maakt. Daarnaast werkt CVT met vier stemfuncties. Welke functie je kiest, hangt onder meer af van de klank die je wilt maken en het volume dat je wenst. Vergelijk het een beetje met de versnellingen bij het autorijden, waarmee je steeds van de ene naar de andere versnelling schakelt als je harder of zachter wilt. Verder reik ik je manieren aan waarmee je kunt werken aan je klankkleur. En tenslotte leg ik je uit hoe je bepaalde effecten aan je zang kunt meegeven.
Op deze pagina leg ik het principe van CVT in een notendop uit. Wil je meer weten, kijk dan op de website van het opleidingsinstituut in Denemarken (Engelstalig). Je kunt ook de gratis app downloaden (Engelstalig). Die vind je in de Apple app store of via Google Play.
Basisprincipes
Volgens Complete Vocal Technique vormen drie basisprincipes het fundament onder je zang. Ze maken dat je helder en krachtig kunt zingen, alle tonen goed kunt halen en lange regels kunt volhouden. Ook zorgen ze ervoor dat je niet hees wordt. De basisprincipes gelden voor alles wat je doet, daarom is het belangrijk om ze goed onder de knie te krijgen.
De basis principes zijn: ademsteun, noodzakelijke twang, geen vooruitgestoken kaak en lipspanning
Ademsteun
Ademen doe je meestal onbewust. Maar ga je zingen, dan is het juist belangrijk om bewust met je ademhaling bezig te zijn.
Zodra je hebt ingeademd, heeft je middenrif de neiging om de ingeademde lucht los te laten. Pas je ademsteun toe, dan werk je die uitademing tegen. Je zult dan voelen dat verschillende spiergroepen met elkaar de strijd aangaan. De kunst is om deze wisselwerking te laten verlopen in een geleidelijke, doorgaande beweging die ondersteuning geeft aan je zang.
Ademsteun zet je pas in wanneer het nodig is. Bijvoorbeeld als je een hoge toon moet halen of aan het eind van een regel. Het is hard werken, maar het zal je veel opleveren en het is iets dat je kunt trainen. Ik als docent ken hiervoor verschillende oefeningen en zal je precies degene aanreiken die bij jou passen.
Noodzakelijke twang
Twang (spreek uit als ‘tweng’) is een techniek die veel invloed heeft op je stem en die maakt dat je makkelijker kunt zingen. Het ontstaat door je strotkleptrechter te verkleinen. Dat klinkt misschien abstract, maar je snapt vast wat ik bedoel als je het gekwaak van een eend probeert na te doen. Je stem klinkt dan scherper en doordringender.
Bij CVT zien we een beetje twang als voorwaarde voor een goede techniek en een gezond stemgebruik. Daarom noemen we dit ‘noodzakelijke twang’. Door te twangen kun je bovendien 10 tot 15 decibel harder zingen.
Kaak en lipspanning
Geen vooruitgestoken kaak en lipspanning
Spanning op je onderkaak en in je lippen kan leiden tot ongecontroleerde spanning op je stembanden. Dat kan ervoor zorgen dat je je stem forceert of verkeerd gebruikt, waardoor je schor kan worden en/of bepaalde noten niet meer kunt halen.
Om die reden werken we bij CVT aan het vermijden van een vooruitgestoken kaak en spanning op je lippen. Ook hiervoor kan ik je verschillende manieren aanreiken.
Stemfuncties
Of je nu pop, rock of opera wilt zingen: Complete Vocal Technique biedt je een universeel systeem waarmee je iedere klank kunt maken bij welke muziekstijl dan ook.
Het systeem gaat uit van vier stemfuncties. Iedere functie heeft zijn specifieke eigenschappen qua minimale en maximale toonhoogte en volume. Bovendien zijn sommige klinkers in bepaalde stemfuncties makkelijker te zingen dan andere.
Omdat CVT een internationale techniek is, hebben de stemfuncties Engelse namen: neutral, curbing, overdrive en edge. Als je snapt hoe het systeem in elkaar zit, kun je straks moeiteloos van de ene naar de andere stemfunctie schakelen.
Neutral
Bij de stemfunctie Neutral kun je je stem van hoog tot laag gebruiken, met alle klinkers en alle klankkleuren. Dat geldt zowel voor mannen als voor vrouwen. Het is de enige niet-metalige stemfunctie en ook de enige stemfunctie waar je lucht als effect kunt gebruiken.
Neutral zing je met een losse onderkaak. Over het algemeen is het een stemfunctie met een zacht karakter. Harder zingen kan alleen als je geen lucht gebruikt. In Neutral zijn de IE (als in ‘zien’), de OE (als in ‘toen’) en de AH (als in ‘bah’) meestal de makkelijkste klinkers om te zingen.
Curbing
Het werkwoord ‘to curb’ komt uit het Engels en betekent zoiets als intomen, beteugelen of in bedwang houden. Als je in curbing zingt, kan het namelijk voelen alsof je de klank als het ware tegenhoudt. Daardoor klinkt het vaak een beetje klagend (alsof je bijvoorbeeld buikpijn hebt).
Curbing is een halfmetalige stemfunctie, die mannen en vrouwen over de hele stemomvang kunnen gebruiken. Je gebruikt Curbing wanneer je een sterkere klank wilt dan Neutral , maar zachter en meer ingetogen dan Overdrive of Edge . Je kunt Curbing gebruiken als je middelzacht tot middelsterk wilt zingen.
Om binnen Curbing te blijven, is het belangrijk om je klinkers ‘toe te zingen’ naar de klinkers OE (als in ‘toen’), O (als in ‘koor’) en UH (als in ‘hun’).
Overdrive
Bij Overdrive zet je je stem letterlijk in de hogere versnelling. De stemfunctie heeft een direct en luid karakter en klinkt alsof je iemand naroept: Hé! Overdrive kun je daarom inzetten als je middelsterk tot sterk wilt zingen en je veel metaal op je tonen wilt zetten (bijvoorbeeld bij rockmuziek) – het is een geheel metalige stemfunctie.
De metalige klank vind je door te zingen met een zogenaamde ‘bite’. Stel je daarbij voor dat je in een grote appel bijt, de appel weghaalt en je kaak in dezelfde stand laat staan.
In Overdrive kun je alleen de klinkers EE (als in ‘mee’) en OO (als in ‘zo’) gebruiken. Gebruik je andere klinkers, dan is het wijs om die naar de EE en de OO toe te zingen.
Edge
Net als Overdrive is Edge een geheel metalige stemfunctie. Het karakter van Edge is echter helderder en scherper. In het dagelijks leven gebruik je Edge als je krijst of gilt. Bij het zingen zet je Edge in als je hard wilt zingen en vooral ook als je de hoogte in wilt.
Om Edge te vinden is opvallende twang essentieel. Dat is een soort snauwende klank die ontstaat als je het gekwaak van een eend probeert na te doen. Je stem klinkt dan scherper en doordringender. Bovendien kun je op die manier je volume met tien tot vijftien decibel opschroeven.
De enige klinkers die je bij Edge veilig kunt gebruiken zijn de I (als in ‘dit’), de EE (als in ‘mee’) de E (als in ‘cent’) en de EU (als in ‘deur’). Wil je andere klinkers gebruiken, dan is het wijs om die naar de deze vier klinkers toe te zingen.
Klankkleur
Iemands stem herken je meestal aan de klankkleur. Als je weet hoe deze ontstaat, kun je ermee spelen en zoeken naar de kleur die bij jou en je muziek past.
De trillingen van je stembanden produceren een klank. Als die door je spraakkanaal gaat, ontstaat de klankkleur. Je spraakkanaal bestaat uit je hele mondholte: van je stembanden tot aan je lippen en je neus. De vorm en de grootte van het spraakkanaal is bij iedereen anders, vandaar dat ieder mens een unieke klankkleur heeft.
Je kunt de vorm van je spraakkanaal op allerlei manieren beïnvloeden. Daardoor heb je dus de mogelijkheid om je klankkleur te veranderen en daarmee te experimenteren.
Effecten
Wil je in een lied een bepaalde emotie benadrukken, dan kun je bewust een effect inzetten. Ook kunnen effecten bijdragen aan je eigen stijl.
Een effect is een bepaalde klank die geen verband houdt met de melodie, zoals een kreet of een schreeuw. Voorbeelden van andere effecten zijn: grunten, vibrato, toegevoegde lucht of ornamentatie (‘versierselen’ à la Mariah Carey).
Veel zangers hebben hun stemmen geforceerd door op een onverantwoorde wijze effecten te produceren. Bij Complete Vocal Technique gaan we er vanuit dat je ieder geluid op een gezonde manier moet kunnen maken, zonder dat dit schade of slijtage aan je stem geeft – ook effecten. Ik als geautoriseerd CVT-docente leg je precies uit hoe je deze effecten kunt bereiken.
